سفر به ارمنستان را شاید تعداد زیادی از ایرانیان تجربه کرده باشند. تور ارمنستان در ایام نوروز، کریسمس، فستیوال شراب یا مناسبت های مختلف یکی از برنامه های مورد علاقه ایرانیانی است که قصد سفر خارجی به کشوری زیبا و ارزان را دارند. منتها بسیاری از کسانی که در تور ارمنستان شرکت و به این کشور زیبا سفر می کنند، اطلاعات چندانی درباره این کشور پیدا نمی کنند. به همین خاطر در این مقاله سعی کردم درباره حقایق جذابی از کشور ارمنستان صحبت کنم.

۱. سفر به ارمنستان، کشوری باستانی

ارمنستان به همراه ایران، چین، یونان، مصر و ژاپن جزو 6 کشور باستانی هستند که هزاران سال به حیات خود ادامه داده اند. کلمه ارمنستان اولین بار در نسخه خطی بیستون متعلق به پادشاه داریوش اول در سال 520 قبل از میلاد ذکر شده است. ارمنستان همچنین در نویسندگان یونان باستان هرودوت و گزنفون در قرن پنجم قبل از میلاد ذکر شده است.

۲. اولین کشوری که مسیحیت را پذیرفت

اگر قصد سفر به ارمنستان دارید باید بدانید که ارمنستان اولین کشوری است که مسیحیت را به عنوان دین دولتی پذیرفته است. تادئوس و بارتولمیوس حواریون عیسی مسیح در ارمنستان موعظه کردند و کلیسای حواری ارمنی به نام آنها نامگذاری شده است. گریگوری روشنگر (لوساوریچ) که ارمنستان را در سال 301 غسل تعمید داد، اولین کاتولیکوس تمام ارامنه شد. در نتیجه می توان ارمنستان را اولین کشور مسیحی دنیا نامید.

۳. اولین کلیسای جهان در ارمنستان ساخته شد

کلیسای جامع اچمیادزین یکی از مقاصدی است که در سفر به ارمنستان باید از آن بازدید کرد. اینجا اولین کلیسای رسمی بود که در قرن چهارم ساخته شد. اولین کاتولیکوس گرگوری روشنگر (Lusvorich) در خواب دید که مسیح با چکشی آتشین در دست از آسمان نازل شد و به مکان ساختن کلیسا اشاره کرد. در سال 303 در آن مکان که در آن زمان معبد باستانی بت پرست بود، کلیسایی به نام اچمیادزین تأسیس شد.

نیزه مسیح (Spear of Longinus) که سرباز رومی لونگینوس در عیسی مسیح افکنده است، در خزانه کلیسای جامع اچمیادزین نگهداری می شود. از سال 2000، این کلیسای جامع در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

۴. ایروان یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان

ایروان، سیزدهمین پایتخت ارمنستان، یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان، در شمال شرقی دره آرارات واقع شده است. این شهر در سال 782 قبل از میلاد توسط شاه آرگیشتی اول تأسیس شد. در واقعا ایروان 29 سال از روم بزرگتر است. در سال 2018 ایروان 2800 سالگرد خود را جشن گرفته است.

۵. الفبای ارمنی یکی از پیشرفته ترین الفبای جهان

الفبای ارمنی در سال های 405-406 پس از میلاد توسط دانشمند و راهب مسروپ ماشتوتس ایجاد شد.  الفبای ارمنی باستان از 28 حرف تشکیل شده بود که مطلقاً با صداهای زبان ارمنی مطابقت نداشت. الفبای ماشتوتس از 36 حرف تشکیل شده است. 7 حرف صداهای مصوت و 29 حرف صامت را منتقل می کنند. پس از قرن دوازدهم، 2 حرف دیگر در الفبا ظاهر شد و در سال 1940 از طریق ادغام دو حرف موجود، حرف دیگری در الفبا ظاهر شد که عنوانی ندارد. دانشمندان الفبای ارمنی را در کنار الفبای گرجی و کره ای یکی از سه الفبای پیشرفته دنیا می دانند.

مسروپ ماشتوتس همچنین خالق الفبای گرجی و آلبانیایی است. بیش از هزار و ششصد سال است که الفبای ارمنی تقریباً بدون تغییر وجود دارد. اگر قصد سفر به ارمنستان دارید، می توانید از بنای یادبود الفبای ارمنی و خالق آن مسروپ ماشتوتس را در روستای آرتاشاوان در دامنه کوه آراگاتس بازدید کنید.

۶. تالیف اولین کتاب درسی مسائل ریاضی جهان توسط یک ریاضیدان ارمنی

اولین کتاب درسی مسائل ریاضی جهان توسط دانشمند ارمنی ریاضیدان قرن ششم دیوید شکست ناپذیر ساخته شد. نمونه‌ای از این کتاب در ماتنداران – مؤسسه نسخه‌های خطی قدیمی به نام سنت مسروپ ماشتوتس نگهداری می‌شود. ماتنداران یکی از بزرگترین مخازن نسخ خطی در جهان است. ماتنداران همچنین بزرگترین مخزن نسخ خطی ارمنی باستانی در جهان است.

۷. ارمنستان وطن زردآلو

در سفر به ارمنستان حتما میوه زردآلو را امتحان کنید. زیرا ارمنستان زادگاه زردآلو است. این میوه از ارمنستان به سایر کشورهای اروپایی رفته است. زیست‌شناس معروف فرانسوی De Poerderle (fr. De Poerderlé) در قرن هجدهم می‌نویسد: «نام این درخت از ارمنستان، استان آسیایی می‌آید، جایی که ظاهر شد و از جایی که به اروپا آورده شد…»

پیش از این و تا قرن نوزدهم تصور می شد که زردآلو توسط اسکندر مقدونی از ارمنستان به یونان و سپس از یونان به ایتالیا وارد شده است. این روایت توسط کتیبه های رومی و یونانی آن زمان تأیید نشده است . زیرا در هیچ سندی به زردآلو اشاره نشده است.

با این حال، زردآلو در منابع قرن اول ذکر شده است، که نشان می دهد زردآلو در قرن اول قبل از میلاد، پس از جنگ های روم و اشکانی، در ایتالیا بوده است. زردآلو را “سیب ارمنی” می نامیدند (lat. Mela armeniaca، lat. pomum armeniacum) که این نظریه را تأیید می کند که زردآلو از ارمنستان به روم آورده شده است. جغرافیدان عرب ابن الفقیه در کتاب البلدان (903) از زردآلوی ارمنی با نام ارمنی آن «تسیران» یاد کرده و آن را «میوه ارمنستان» می نامد.

ساز معروف ارمنی «دودوک» از چوب زردآلو ساخته شده است.

۸. کوه آرارات در کتاب مقدس

کوه آرارات نماد ارمنستان است. در هنگام سفر به ارمنستان می توانید این دو قله را از زوایای مختلفی ببینید. به نقل از کتاب پیدایش، کتاب مقدس یهودیان، نوح پس از فرو نشستن سیل بر روی کوه آرارات بر روی کشتی خود فرود آمد “و کشتی در ماه هفتم، در روز هفدهم ماه، بر کوه های آرارات قرار گرفت”. رشته کوه آرارات از دو آتشفشان خاموش تشکیل شده است: آرارات بزرگ (در ارمنی ماسیس، 5165 متر) و آرارات کوچک (در ارمنی سیس، 3927 متر).

با این حال، در حال حاضر، این کوه در ارمنستان نیست. در قلمرو ترکیه مدرن است. در سال 1921 با معاهده قارص به ترکیه منتقل شد. جمهوری ارمنستان مدرن معاهده قارس را به رسمیت نمی شناسد.

۹. نسل کشی ارامنه

قتل عام ارامنه توسط مقامات امپراتوری عثمانی در سال 1915 سازماندهی و اجرا شد و تا سال 1923 ادامه یافت. در سال 1907 ترک‌های جوان که ایدئولوژی پان ترکیسم یا رویای “توران بزرگ” از بالکان تا آلتای را داشتند قدرت را در ترکیه قدرت به دست گرفتند. ورود ترکیه به جنگ جهانی اول در سال 1914 این فرصت را به ترکان جوان داد تا درباره «مسأله ارمنیان» تصمیم نهایی بگیرند، یعنی نابودی کامل ارامنه.
حدود 1.5 میلیون ارمنی با خشونت کشته شدند. نسل کشی ارامنه توسط 26 کشور به رسمیت شناخته و محکوم شده است. موزه نسل کشی ارامنه یکی از جذاب ترین مقاصد گردشگری در ارمنستان است که بازدید از آن در سفر به ارمنستان به شدت توصیه می شود.

۱۰. پراکندگی ارامنه

تعداد کل ارامنه در جهان 10-12 میلیون نفر است در حالی که جمعیت ارمنستان حدود 3 میلیون نفر است.

پس از نسل کشی 1915، نزدیک به 500 هزار ارمنی در سرتاسر جهان پراکنده شدند و پراکندگی ارامنه به شدت افزایش یافت. پناهندگان ارمنی از ترکیه به بسیاری از شهرهای اروپای شرقی، بالکان و خاورمیانه مهاجرت کردند. جوامع بزرگ ارمنی اکنون در ایالات متحده، روسیه، ایران، لبنان، اوکراین، فرانسه، سوریه، آرژانتین، اردن، بلغارستان، برزیل، کانادا، استرالیا و سایر کشورها وجود دارند. این پراکندگی جمعیت ارامنه منجر به حمایت اقتصادی و سیاسی زیادی از ارمنستان شده است.

۱۱. قدیمی ترین کارخانه شراب سازی جهان در روستای آرنی

چند سال پیش در روستای آرنی واقع در ساحل رودخانه آرپا قدیمی ترین کارخانه شراب سازی جهان یافت شد که بیش از شش هزار سال پیش شراب تولید می کرد. از جمله اقلام یافت شده: استخراج آب میوه، ظروف تخمیر، فنجان برای نوشیدن، بقایای انگور و دانه. دانشمندان بر این باورند که انگوری که 6000 سال پیش در ارمنستان از آن شراب تهیه می شد، جد پینو نوآر معروف بوده است که اکنون در فرانسه از این نوع انگور شراب گران قیمت تولید می کنند.
روستای آرنی هم اکنون نیز به شرابش معروف است. هر سال در ماه اکتبر میزبان جشنواره سالانه شراب است. اگر قصد سفر به ارمنستان به طور زمینی دارید، در مسیر خود از این روستای زیبا عبور خواهید کرد.

۱۲. قدیمی ترین کفش دنیا

در سپتامبر 2008، قدیمی ترین کفش جهان در روستای آرنی کشف شد. قدمت آن بیش از 5500 سال است. این کفش همراه با شاخ بز در سوراخی منظم به عمق 45 سانتی متر و قطر 44 سانتی متر پیدا شد. به لطف شرایط اقلیمی خاص و اینکه زیر یک لایه ضخیم از فضولات گوسفند قرار داشت که به عنوان یک پوسته محافظ سخت عمل می کرد، این کفش ها کاملاً حفظ شده اند. کفش سایز 37 بود و پر از نی و علف بود. روی پای راست می‌پوشیدند و از یک تکه چرم درست شده بود. همچنین بند کفش ها و سوراخ هایی با قطر 2 تا 3 میلی متر که برای بند کفش در نظر گرفته شده است ساخته شده بود.

۱۳. نان ارمنی در فهرست میراث جهانی یونسکو

لواش ارمنی در سال 2014 در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو قرار گرفت. این تصمیم در نشست کمیته حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس در پاریس اتخاذ شد. فهرست میراث ناملموس ارمنستان همچنین شامل: نواختن دودوک (2005)، مهارت خلق خاچکارهای ارمنی یا همان صلیب های سنگی (2010) و حماسه ارمنی قرون وسطایی “داوید ساسون” (2012) است.

9 مکان فرهنگی ارمنستان در لیست آثار یونسکو

در سفر به ارمنستان میتوانید از این جاذبه های گردشگری که در یونسکو ثبت شده اند بازدید کنید:

1. صومعه هاگپات (قرن هجدهم)
2. صومعه سناهین (قرن 10)
3. کلیسای جامع اچمیادزین (قرن چهارم)
4. کلیسای سنت هریپسیمه (قرن هفتم)
5. کلیسای سنت گایان (قرن هفتم)
6. محوطه باستان شناسی زوارتنوتس (قرن هفتم)
7. صومعه گغارد (قرن چهارم)
8. کلیسای سنت شوقاق (قرن هفدهم)
9. دره بالای رودخانه آزات

۱۵. براندی ارمنی (کنیاک)

براندی ارمنی – نوشیدنی شناخته شده ای است که در سراسر جهان مورد احترام قرار دارد. تولید صنعتی کنیاک در سال 1887 آغاز شد. نرسس تایریان تاجر اولین کارخانه شراب سازی را در ایروان ساخت. 12 سال بعد این کارخانه توسط یک تاجر روسی نیکلای شوستوف از مسکو خریداری شد. در کمتر از چند سال کنیاک شوستوف نه تنها در روسیه بلکه در خارج از کشور نیز محبوب شد.

در سال 1900 شوستوف به صورت ناشناس نمونه هایی از براندی را به نمایشگاهی در پاریس فرستاد. هیئت داوران به اتفاق آرا جایزه بزرگ را به شراب ساز ناشناس اهدا کرد. فرانسوی ها با دانستن اینکه زادگاه نوشیدنی ارمنستان است، به شوستوف (به عنوان یک استثنا) اجازه دادند تا بر روی بطری ها به جای “براندی” کلمه “کانیاک” را بنویسد، همانطور که به همه تولید کنندگان خارجی چنین محصولاتی دستور داده شده بود.

امپراتور روسیه، نیکلاس دوم، که براندی شوستوف را در یک مسابقه آزمایشی در سال 1912 امتحان کرد، به او حق داد تا تامین کننده اصلی این نوشیدنی در دربار امپراتوری روسیه باشد. همچنین می دانیم که کنیاک نوشیدنی الکلی مورد علاقه وینستون چرچیل بود. هر روز یک بطری برندی ارمنی 50 درجه دوین می نوشید.

۱۶. تله کابین «بال‌های تاتف» در کتاب رکوردهای گینس

تله کابین «بال‌های تاتف» که در کنار صومعه تاتف قرار دارد، طولانی‌ترین تله کابین مسافری دو طرفه بدون توقف جهان است. این تله کابین به عنوان بخشی از پروژه  «احیای تاتف» ساخته شد و در 16 اکتبر 2010 افتتاح شد. طول این تله کابین 5752 متر است.

تله کابین «بال‌های تاتف» تنها در 10 ماه ساخته شده است. مسیر هوایی تا صومعه 11 دقیقه طول می کشد، حداکثر ارتفاع 320 متر، حداکثر تعداد مسافر 25 نفر، ظرفیت تله کابین 200 مسافر در ساعت است. اگر قصد سفر به ارمنستان به طور زمینی دارید، می توانید در مسیر خود توقفی در روستای تاتف داشته و سواری در این تله کابین زیبا را تجربه کنید.

۱۷. ارمنستان یک ابرقدرت در شطرنج

شطرنج از قرن نهم در ارمنستان شناخته شده است. در نسخه‌های خطی ارمنی قرن دوازدهم تا سیزدهم که در ماتنداران نگهداری می‌شود، هم به این نکته اشاره شده است. تیگران پطروسیان، شطرنج‌باز شوروی، نهمین قهرمان شطرنج جهان از سال 1963 تا 1969 بود.

در ارمنستان مدرن از سال 2011، با شروع کلاس اول، دانش آموزان شطرنج را در مدارس به عنوان یک درس اجباری یاد می گیرند. کلاس های شطرنج به رشد توانایی های ذهنی کودکان کمک می کند، به آنها می آموزد که انعطاف پذیر و عاقلانه فکر کنند. ارمنستان آرزو دارد روش های تدریس خود را به یکی از بهترین ها در جهان تبدیل کند. سرژ سرکیسیان رئیس جمهور سابق ارمنستان رئیس فدراسیون شطرنج ارمنستان نیز بود.

در سال 1999 مردان و در سال 2003 تیم زنان ارمنستان برنده مسابقات قهرمانی اروپا شدند. در سال 2006 تیم مردان در المپیاد شطرنج در تورین قهرمان شد، در سال 2008 این موفقیت در درسدن تکرار شد و در سال 2011 قهرمان تیمی جهان در نینگبو شد. در حال حاضر، تیم مردان ارمنستان یکی از قوی‌ترین تیم‌های جهان است و لوون آرونیان، شطرنج‌باز پیشرو ارمنی، به‌طور پیوسته در فهرست رده‌بندی فیده در بین سه بازیکن برتر جهان قرار دارد.

در واقع می توان شطرنج را برند بین المللی ارمنستان دانست.

 

تجربه شما از سفر به ارمنستان

اگر شما تا به حال سفر به ارمنستان داشته اید از تجربیات خود برای من بگویید و اینکه کدام یک از جاذبه های این کشور در ذهن شما بیشتر نقش بسته است.

 

پایان