نمایشگاه بین المللی گردشگری و ارزیابی عملکرد خانه های بومگردی

نمایشگاه بین المللی گردشگری و ارزیابی عملکرد خانه های بومگردیReviewed by منصور عبدلی on Feb 19Rating: 4.5خانه های بومگردی و عملکرد آنها در نمایشگاه گردشگریدر دوازدهمین نمایشگاه بین المللی گردشکری تهران تعداد زیادی از خانه های بومگردی حضور داشتند عملکرد آنها در این مقاله ارزیابی شده است.

نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته چند روز پیش و در آخرین روزهای بهمن ماه  در محل دائمی نمایشگاه های تهران برگزار شد و به پایان رسید. نمایشگاهی که همه ساله در نیمه زمستان برگزار می شود و تقریبا به یکی از سنت های گردشگری قبل از شروع سال نو تبدیل شده است. نمایشگاهی که اهداف مختلفی از جمله آشنایی با ظرفیت ها و توانمندی های گردشگری کشور و شناسایی نقاط ضعف آنها، زمینه سازی اشتغال در بخش گردشگری، فراهم کردن شرایط ورود گردشگر به کشور، آشنایی عموم مردم با صنعت گردشگری و به مانند سایر نمایشگاه های تخصصی هر صنعتی ایجاد ارتباطات حرفه ای بین فعالان این بخش دارد.

بومگردی به عنوان یکی از زیربخش های صنعت گردشگری و همین طور خانه های بومگردی که در این چند ساله به دلایل مختلفی از جمله حمایت نسبی دولت، تغییر سلیقه مخاطبین و اطلاع رسانی های صورت گرفته بسیار رونق گرفته اند نیز از شرکت کننده های جدید ولی جذاب این نمایشگاه بوده اند که با توجه به تمرکز پروژه در ایران بر خانه های بومگردی موضوع این نوشتار هم ارزیابی عملکرد خانه های بومگردی در نمایشگاه بین المللی گردشگری است.

بررسی بستر کالبدی نمایشگاه بین المللی گردشگری

در یک سطح کلان، ارزیابی عملکرد نمایشگاه بین المللی گردشگری را باید در مقیاس کالبدی و عملکردی محل برگزاری آن انجام داد. برخی از کیفیت های محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران باعث می شود مسائل مشترکی در همه نمایشگاه ها شکل بگیرد. اصلی ترین انتظاراتی که باید در فضای نمایشگای تامین شود، علاوه بر غرفه های رایج و کلاسیک، تامین فضاهای عمومی در مقیاس های مختلف همچون سالن اجتماعات و نمایش فیلم گرفته تا فضاهایی کوچک تر و دنج تر برای برگزاری جلسات خصوصی است. همین طور فضاهای بازی که آمادگی برگزاری رویدادهای مختلف و تعاملات بیشتر به ویژه با مردم عادی را داشته باشد.

فضای محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران را می توان ترکیبی ساده از تعدادی سالن نمایشگاهی و شبکه ای از راه های دسترسی دانست. سالن ها به عنوان تنها فضاهای سرپوشیده تراکم بسیار بالایی از غرفه های مختلف هستند. به نظر می رسد در سال های اخیر برای صرفه جویی و اجتناب از برخی هزینه ها، با کوچک تر کردن غرفه ها و کاهش تعداد سالن ها، تراکم انسانی و فعالیتی داخل سالن ها به شدت افزایش پیدا کرده است.

زیرساخت های ضعیف و تهویه نامناسب سالن ها و همچنین نبود فضاهای باز و عمومی باعث شده است تا فضای سالن ها یکی از نامطبوع ترین فضاهای مورد استفاده در نمایشگاه بین المللی گردشگری باشد. گرمای هوا در فصل گرم و تهویه نامناسب در فصول سرد همواره از مشکلات اصلی شرکت کنندگان نمایشگاه بوده است.

فضاهای باز نمایشگاه هم در واقع با استانداردهای خیابان های شهری و به صورت خیابان های سواره روی دو طرفه با رفوژ سبزی باریک طراحی شده است. معدود فضاهای باز موجود هم به با یک قانون نانوشته همیشه به غرفه های محیطی اختصاص پیدا می کنند و در نتیجه آن توازن فضای باز در مقابل فضای بسته از بین می رود و کیفیت مجموع فضاهای نمایشگاه بین المللی گردشگری پایین می آید.

در همین معدود فضاهای باز موجود هم کمبود مبلمان شهری و خرد فضاهای نیمه خصوصی کاملا مشهود است. این فضاها قابلیت این را دارند که در ایامی از سال که شرایط اقلیمی و جوی مناسبی دارد یا نهایتا با تامین سایه بان در فصول گرم، فضاهای عمومی متنوع و دلنشینی برای گپ و گفتمان بین شرکت کنندگان نمایشگاه داشت.

ارزیابی عملکردی نمایشگاه بین المللی گردشگری

آنچه که در نمایشگاه بین المللی گردشگری امسال مشهود بود، سیاست گذاری های کلان فعالیت ها با محوریت مردم عادی و شهروندان بود. در واقع بخش عمده ای از فعالیت هایی که در نمایشگاه انجام می شد مخاطبان اصلی آنها مردم عادی بودند. از آژانس های مسافرتی که پکیج های نوروزی و خدمات ویزا با محوریت کشورهای مناسب برای مهاجرت انجام می دادند تا معدود رویدادها و حتی مسابقات و قرعه کشی هایی بود که برای شرکت کننده های عادی در نظر گرفته شده بود. حتی برخی مدیران استانی میراث فرهنگی نیز در سیاست گذاری های خود با محوریت ایجاد ارتباط مستقیم با مردم به جای ایجاد شبکه های قوی بین سایر بخش های گردشگری تاکید داشته اند.

این اتفاق زمانی رخ داده است که در طول سال دور هم جمع کردن مدیران خانه های بومگردی به منظور کارگاه های آموزشی یا سایر رویدادهای مشابه اتفاقی سخت و نیازمند برنامه ریزی فراوان است. حال که به بهانه یکی از بزرگترین رویدادهای گردشگری کشور، تعداد زیادی از مدیران خانه های بومگردی در نمایشگاه بین المللی گردشگری شرکت کرده اند، انتظار می رفت تا از این فرصت استفاده بهینه کرد و رویدادهای جانبی تخصصی بیشتری برای خانه های بومگردی برگزار کرد که متاسفانه چنین اتفاقی آنگونه که باید و با کیفیتی بالا رخ نداد.

در بازدیدهایی که نگارنده این مطلب در طول سال از تعداد زیادی خانه بومگردی در مناطق مختلف ایران داشت، این نکته مشهود بود که اکثر مدیران خانه های بومگردی نمایشگاه های گردشگری ملی و استانی را به چشم فرصتی برای فروش محصولات از جمله غذای محلی و نان سنتی و کسب درآمدی نسبتا قابل قبول ولی مقطعی می دیدند. این اتفاق در نمایشگاه بین المللی گردشگری امسال نیز کاملا مشهود بود. فضاهای باز نمایشگاه بیشتر در سطح یک رستوران روباز آشفته با کمترین امکانات تبدیل شده بود و غرفه داران قصد داشتند تا با عرضه آش محلی یا نان تنوری به کسب درآمد بپردازند و شاید با این کار بتوانند تحولی اساسی در ذهنیت مردم به بومگردی و گردشگری روستایی ایجاد بکنند.

تبدیل شدن نمایشگاه بین المللی گردشگری به مرکز عرضه غذا - منبع کانال خانه بومگردی آرتین دینور
تبدیل شدن نمایشگاه بین المللی گردشگری به مرکز عرضه غذا – منبع کانال خانه بومگردی آرتین دینور

یکی از جالب ترین بخش های نمایشگاه بین المللی گردشگری امسال، تمرکز خانه های بومگردی بر رقص محلی و لباس محلی  غرفه داران بود. اتفاقی جالب به ویژه در شرایطی که موسیقی به طور کل در شرایط بسیار محدودی به سر می برد و اقلیت ها احساس در حاشیه بودن دارند. با این حال این اتفاق و برجستگی بیش از حد آنها از زوایای دیگری نیز قابل تامل است.

یکی از اهداف نمایشگاه بین المللی گردشگری نیز نمایش مصادیق فرهنگ جوامع محلی است که استفاده از لباس محلی یکی از ساده ترین راه ها است. منتها به نظر می رسد خانه های بومگردی بر واژه “نمایش” تاکید بیشتری داشته اند. مدیران خانه های بومگردی که در بازدیدهای شخصی از اقامتگاه هایشان آنها با لباس شهروندان عادی ملاقات کرده ام و فقط به خواهش من برای چند دقیقه لباس محلی خود را می پوشند و در واقع آن را به “نمایش” در می آورند. نمایشی که در نمایشگاه بین المللی گردشگری نیز با حالتی بسیار اغراق آمیز و حتی غیر واقعی برگزار شد. به طوری که در اکثر خانه های بومگردی که پیشتر از آنها بازدید داشتم برای اولین بار لباس محلی آن منطقه بر تن مدیریت اقامتگاه بومگردی دیده می شد.

در ارتباط با رقص محلی نیز با تاکید مجدد که در این شرایط ایجاد حتی چند لحظه شاد و مفرح برای شهروندان بسیار با ارزش است، به نقد برگزاری چنین مراسمی می پردازیم. کاملا مشخص است که مدیریت نمایشگاه به غیر از آزاد گذاشتن برگزاری رقص محلی و اختصاص یک سالن سرپوشیده کوچک برای این کار هیچ گونه برنامه ریزی دیگری برای مدیریت اجرای موسیقی محلی نداشته است. نتیجه آن را می توان در بی نظمی ، همهمه در محوطه ها، تداخل مسیرهای حرکتی با کسانی که قصد تماشای مراسم داشتند به خوبی مشاهده کرد.

رقص محلی در فضایی که برای عملکرد دیگری طراحی شده است - منبع کانال خانه بومگردی آرتین دینور
رقص محلی در فضایی که برای عملکرد دیگری طراحی شده است – منبع کانال خانه بومگردی آرتین دینور

بدترین قسمت از موسیقی های محلی نیز اجرای زنده یا از پیش ضبط شده در سالن ها بود. تقریبا در هیچ کدام از سالن های نمایشگاه امکان گفتگویی هرچند کوتاه با مسئولین خانه های بومگردی یا سایر مراجعه کنندگان وجود نداشت. رقابتی عجیب بین غرفه داران برای داشتن بلند ترین صدای موسیقی و استفاده از تجهیزات صوتی نامناسب شرایط هرگونه گفتگو و تعامل در نمایشگاه بین المللی گردشگری را از بین می برد. حرکت گروه های رقص محلی استان ها با لباس محلی و حتی شخصیت پادشاهان و مشاهیر آن استان هم در نوع خود اتفاق جذابی بود که متاسفانه ناهماهنگی و اجرای بیش از حد آنها در نهایت آلودگی های صوتی سالن ها را تکمیل کرد.

ازدحام جمعیت در نمایشگاه گردشگری - منبع کانال همدانگردی
ازدحام جمعیت در نمایشگاه گردشگری – منبع کانال همدانگردی

تجربیات جالب و نوآوری های نمایشگاه بین المللی گردشگری

در این بین هم معدود غرفه هایی بودند که با ایده گرفتن از تجربیات بین المللی به ارائه طرح های خلاقانه ای پرداختند. طرح ها و ایده هایی که وظیفه اصلی آنها ایجاد یک جرقه در ذهن مدیران خانه های بومگردی و سایر فعالان گردشگری است تا بتوان به نحوی بهینه در اقامتگاه های بومگردی یا سایر فضاهای گردشگری از آنها استفاده کرد. نمونه جالبی از آنها سازه طراحی گنبد ژئودزیک توسط شرکت رکن سازه اطمینان مرکزی بود که مطلبی که مهدی کاوندی عزیز در صفحه شخصی خود در این باره گذاشت جزء معدود نگاه های متفاوت به گردشگری بود که نیاز به تکرار چنین نگاه هایی هستیم.

سازه های ژئودزیک در نمایشگاه بین المللی گردشگری
سازه های ژئودزیک در نمایشگاه بین المللی گردشگری

 

پایان

پروژه در ایران

زمستان 1397

۳ نظر درباره “نمایشگاه بین المللی گردشگری و ارزیابی عملکرد خانه های بومگردی

  1. با درود متنی بسیار عالی و آموزنده بود انشالله که بتوانیم با آسیب شناسی در رفتار و عملکرد خودمان هر سال بهتر از قبل باشیم اما به نظر می رسد که ما در آسیب شناسی موفق عمل می کنیم اما به جای اصلاح آسیب سعی در گسترش آن داریم

    • ممنون از لطف شما جناب پوریعقوب عزیز. من دورادور پیگیر فعالیت های ارزنده شما در نشتیفان و خانه بومگردی پوریعقوب هستم. معتقدم فعالیت های معدود دوستانی مثل شما حتما تاثیر خودش رو در فضای گردشگری ایران خواهد گذاشت. به امید دیدار

  2. من دنبال یکی از دوستان قدیمی بوده که به دنبال فعالیتی در خصوص بوم گردی در منطقه دماوند بود و به این رسیدم که در این خصوص نمایشگاهی در سال های اخیر در اواسط زمستان برگزار می گردد.

دیدگاه‌تان را بنویسید: